Rama 4
*
पुरा भारतदेशे अयोध्यानगरे दशरथ: नाम नृप: अभवत् /
previoulsy
in-India in-Ayodhya Dasharatha named
king was
* तस्य नृपस्य कौसल्या समित्रा कैकेयी इति तिस्र: भार्या अवर्तन्त /
of-that-king Kausalya, samitra, kaikeyi 3 wives existed
* ईश्वरस्य प्रसादेन दशरथस्य चत्वार: पुत्रा अजायन्त /
by-God's
grace Dashratha's 4 sons were-born
* राम: लक्ष्मण: भरत: शत्रुघ्न: च इति /
Rama, Laksmana, Bharata, and Shatrughna
* रामस्य माता कौसल्या /
Rama's mother
Kauslya
* लक्ष्मण: शत्रुघ्न: च सुमित्राया: पुत्रौ /
Laksmana and Shatrughna Sumitraya's 2sons
* भरत: च दैदेय्या: पुत्र: /
and Bharata Daideya's son
* एकदा केनचित् कारणेन प्रसन्न: दशरथ: दैकेयीम् अभाषत -
once by-some-cause-reason pleased-Dasharatha to-Daikeyi spoke
यत् त्वया इष्यते, तद अहं करिश्यामि इति /
what
by-you wish, that i will-do
* तां नृपस्य वाचं श्रुत्वा कैकेयी अभा्षत -
king's
speech having-heard Kaikeyi spoke
हे भर्त:, अद्य मया न किमपीष्यते,
hey
husband, today by-me
no ( swell)
किन्तु यदा मम काचित् इच्छा भविष्यति तदा अहं तुभ्यं कथयिश्यामि इति /
but when
my some desire
will-be
then i to-you
will-tell
* बहो: कालात् अनन्तरं दशरथ: रामं युवराजं कर्तुम् ऐच्छत् /
from-how-much-time after Dasharatha
Rama
crown-prince to-do wanted
* यदा पूर्व: राजा म्रियते तदा युवराज: राजा भवति /
when previous
king died
then crown-prince king
becomes
* मम मरणात् अनन्तरं राम एव राजा भवतु इति दशरथ: ऐच्छत् /
from-my-death after Rama
king will-be, Dasharatha wanted
* दशरथ: रामं युवराजं कर्तुम् इच्छति इति
Dasharatha Rama
crown-prince to-make wants
यदा कैकेयी अबोधत् तदा तस्या मन: क्रोधेन अनल इव अभवत् /
when Kaikeyi knew,
then her mind with-anger
fire like became
* मम पुत्र: भरत एव युवराज: भवतु इति सा अचिन्तयत् /
my son Bharata crown-prince
will-be, she contemplated
* एवं चिन्तयित्वा सा दशरथाय अवदत् -
thus
having-contemplated, she to-Dasharatha said
यत् अहम् इच्छामि तत् त्वम् करिष्यसि /
what i want,
that you will-do
* तव वाचं स्मर /
your speech
you-remember
* त्वं सत्यम् एव भाषस इति अहं मन्ये /
you truth
say, i think
* मम पुत्र: भरत एव युवराज: भवतु /
my son Bharata crown-prince will-be
* कौसल्याया: पुत्र: राम: च चतुर्दश वर्षाणि वनाय गच्छतु इति मे इच्छा /
and Kausalya's
son Rama, 14 years to-forest
will-go, my desire
* यदि त्वं तथा न करिष्यसि
if you
that-way no will-do
तर्हि तव वागसत्या भविष्यति त्वं च नरकं गमिश्यसि इति /
then your (
truth ) will-be, and you
hell will-go
* तत् श्रुत्वा शोकेन दशरथ: अवदत् -
that having-heard,
with-grief Dasharatha said
हे कैकेयि, अहं तव पुत्रं भरतं युवराजं करिष्यामि /
hey Kaikeyi, i your son Bharata
crown-prince will-make
* किन्तु राम: मा वनाय गच्छतु इति /
but Rama
not to-forest will-go
* कैकेय्या मन: पाषाण इव कठिनम् अजायत /
Kaikeya's mind rock
like hard (was-born)
* सा अवदत् - हे नृप, भरत: युवराज: भवतु ,
she said - hey
king, Bharata
crown-prince will-be
राम: अपि वनाय गच्छतु इति /
Rama to-forest
will-go
* तथा इति भाषित्वा दु:खेन दशरथ: रामाय अकथयत् -
so having-spoken, with-suffering Dasharatha to-Rama
told
हे राम, त्वं न युवराज: भविष्यसि /
hey Rama,
you no
crown-prince will-be
* कैकेय्या वचनेन त्वं चतुर्दश वर्षाणि वनाय गच्छेति /
Kaikeyi's
with-speech you 14 years to-forest
should-go
* तथा इति भाषित्वा राम: सीतया लक्ष्मनेन च सह वनाय प्रातिष्ठत /
so,
having-spoken, Rama with-Sita and
Lakshmana to-forest set-out
* राम: वनं गच्छति इति श्रुत्वा दु:खेन दशरथ: अम्रियत /
Rama forest
goes, having-heard with-suffering Dasharatha died
-----
* यत्र वने राम: सीतया लक्ष्मणेन च सह अवसत्
where in-forest
Rama with-Sita
and LakShmana
dwelled
तत्र एव शूर्पणखा नाम राक्षसी वसति स्म /
there Shurpanaka
named Demon lives
* स लङ्काया नृपस्य रावणस्य भगिती /
( from-of-Lanka ) king-Ravana's sister
* सा रामं दृष्ट्वा प्रसन्ना तस्मा अभाषत -
she Rama
having-seen, pleased ( to-him
) spoke
हे राम, सुन्दर: त्वम् /
hey Rama, handsome
you
* अहं तव भार्या भवितुम् इच्छामि /
i your wife
to-become want
* आवाम् एतां सीतां परित्यज्य सुखेन जीविष्याव इति /
we2 this Sita ( having-abandoned) with-happiness we2-live
* तत् श्रुत्वा क्रोदेन राम: लक्ष्मणाय अभाषत -
that having-heard
with-anger, Rama to-LakShmana spoke
हे लक्ष्मण, एतस्या राक्षस्या: कर्णौ नासिकां च शस्त्रेण कृन्तेति /
hey
Lakshmana, this Demoness's ears and
nose with-weapon cut
* भ्रातु: वचनं श्रुत्वा लक्ष्मण: शूर्पणखाया: कर्णौ नासिकां च शस्त्रेण अकृन्तत् /
brothers's words having-heard
LakShmana Shurpanaka's ears
and nose with-weapon cut
* दु:खेन क्रन्दन्ती सा शूर्पणखा धावित्वा लङ्काम् अगच्छत् /
with-suffering screamed she having-run
Lanka went
* भ्रात्रे रावणाय च अवदत् -
and
to-brother Ravana said
हे भ्रात: पस्य मे कर्णौ नासिकां च /
hey brother, see
my ears and nose
* तव अरे: रामस्य वचनात् तस्य भ्राता लक्ष्मण: मे कर्णौ नासिकां च अकृन्तत् /
from-your-enemy-Rama's-words his
brother LakShmana
my ears and nose were-cut
* भ्रात:, कथं तव क्रोध: न जायते /
O brother, how
your anger no
born
* त्वम् अपि रामस्य भार्याम् अपहरेति /
you Rama's
wife take-away
* तत: अनन्तरं रावन: रामस्य भार्यां सीतम् अपाहरत् /
thence afterwards
Ravana
Rama's wife Sita took-away
* सीतां मोचयितुं राम: लङ्कां गत्वा रावणम् अहन् /
Sita to-free Rama
Lanka having-gone, Ravana killed
* रावणस्य भ्रातरं बिभीषणं लङ्काया नृपत्वे स्थापयित्वा
Ravana's brother Bibhisana of-Lanka
( as king ) having-put
राम: सीतया लक्ष्मणेन च सह पुन: अयोध्यानगरीम् अगच्छत् /
Rama with-Sita and LakShmana
again Ayodhyana-city went
* तत्र स दशवर्षसहस्राणि राजा अभवत् इति रामायणकाव्ये कथ्यते /
there he 10000 years king
was, in-Ramayana-story tells