29
·
asti
brahmāraṇye
karpūratilaka:
nāma hastī /
there-is in-brahma-forest Karpuratilaka elephant
·
tam
avalokya sarve śṛgālā: cintayanti
sma /
him having-seen all
jackals thought
·
yadi
ayam kenāpi upāyena mriyate
if this
by-some-stratagem dies
tadā asmākam etat
dehena māsa-catuṣṭayasya bojanam
bhaviṣyati /
then of-us
this by-body of-4-months food will-be
·
tatra
ekena vṛddhaśṛgālena pratijñātam /
there by-an-old-jackal promised
·
mayā
buddhi-prabhāvāt
asya maraṇam sādhayitavyam
by-me from-intellect-superiority of-him
death to-be-accomplished
·
anantaram
sa: vaṅcaka: Karpūratilaka-samīpam gatvā
afterwards that
cheat Karpūratilaka-near having-gone
sāṣṭāmgapātam praṇamya uvāca
8-limbs-prostration
having-saluted said
·
deva
dṛṣṭi-prasādam
kuru / hastī
brūte / ka:
tvam kuta: namāyāta /
sire, look-favour make elephant says
who you, whence
approached ?
·
sa:
avadat / jambuka:
aham sarvai: vanavāsibhi: paśubhi:
he said
jackal i by-all-forest-inhabiting-animals
malitvā bhavatsakāśam prasthāpita: /
having-met to-your-presence dispatched
·
yad
vinā rājñāavasthātum na
yuktam tad atra
aṭavīrājye
without which
king-to-remain not proper
that here in-forest-sovereignty
abhiṣektum
bhavān sarva-svāmi-guṇopeta: nirūpita: /
to-be-inaugurated you all-lord’s-virtues-endowed selected
·
tad
yathā lagnavelām na
vicalati
that therefore lucky-moment not
passes-away
tathā kṛtvā satvaram
ganyatām devena
so
having-done with-haste may-be-approached by-your-highness
·
tata:
asau rājyalobhākṛṣṭa: karpūratilaka:
thence sovereignty-desire-attracted Karpūratilaka
śṛgāladarśitavatrmanā dhāvan mahāpaṅke nimagna:
/
on-jackal’s-way running in-great-mire immersed
·
tata:
tena hastina uktam
/
thence by-that
elephant said
·
sakhe
śṛgāla kim adhunā vidheyam
/ pamke nipatita:
aham /
friend jackal
what now to-be-done
? in-mud fallen i
·
parāvṛtya pasya
/ śṛgālena vihasya
uktam /
having-tuened-back look, by-jackal
having-smiled said
·
deva
mama
pucchakāvalambanam kṛtvā uttiṣṭha /
sire, of-me
tail-holding
having-done rise
·
yat
madvidhasya vacasi tvayā
pratyaya:
because of-me-like in-word
by-you confidence
kṛta: tat
anubhūyatām
aśaraṇam du:kham /
done that
may-be-suffered helpless pain
·
tad
dhita-vacanam
avadhīrya mahatā bhayena
vimugdha iva
that friend’s-word not
regarding with-great-fear perplexed as-it-were
tam
jalāśayam utsṛjya pracalita:
/
that water-reservoir having-left
·
manthara:
calita: / te
api hiraṇyakādaya: snehāt aniṣṭam
Manthara
went they also
Hiraṅyaka, etc. from-affecction unwished
śamkamānā: mantharam
anugacchanti /
apprehending Manthara follow
·
prāpya
tam grahītvā utthāpya dhanuṣi baddhvā
having-caught him
having-seized to-bow having-bound
dhanya: asmi iti
abhidhāya bhraman kleśāt kṣutpipāsākula:
‘how-fortunate am i’ walking-about fatigue-hunger-thirst-troubled
sva-gṛhābimukham prayāta: /
own-home headed
·
iti
bahu vilapya hiraṇyaka: citrāngalaghupatanakau āha
/
thus much
having-lamented Hiraṅyaka to-Chitrāṅga-Laghup says
·
yāvat
ayam vyādha: vanāt
na ni:sarati
as-long-as this hunter
from-forest no goes-away
tāvat mantharam
mocayitum yatna: kriyatām /
so-long Manthara
to-rescue an-effort may-be-made
· tau
ūcatu: / satvaram
kāryam ucyatām /
they2 said
with-haste what-to-be-done may-be-told
·
hiraṇyaka: brūte
/ citrāga: lalasamīpam gatvā
mṛtam iva atmānam
Hiraṅyaka says
Chitrāga to-water-near having-gone
dead-like himself
darśayatu kāka:
ca tasya apari
sthitvā cañcvā kim api
vilikhatu /
may-show, crow and
over-him having-stood with-beak
somewhat may-peck
·
nūnam
anena lubdhakena tatra
kacchapam
now
by-that-hunter there tortoise
parityajya mṛgamānsārthinā satvaram
gantavyam /
having-left for-deer’s-flesh-desirous with-haste will-be-gone
·
tata:
aham mantharasya bamdhanam
chetsyāmi sannihite
thence i
of-Manthara tie i-shall-cut having-approached
lubdhake bhavadbhyām palāyitavyam
hunter by-you
to-be-fled
·
citrāṅga-laghupatanakābhyām śīghram gatvā
tathā anuṣṭhite sati
by-Chitrāṅga-Laghupatanaka quickly
having-gone, thus accomplished being
sa:
vyādha:
śrānta:
pānīyam
pītvā
the hunter,
tired, water having-drunk
taro:
adhastāt upaviṣṭa: tathā
vidham mṛgam apaśyat
/
of-tree under
seated
in-such-a-condition deer saw
·
tata:
kartarikām
ādāya prahṛṣṭamanā mṛgāmtikam calita:
/
thence knife
having-taken
with-redoicing-mind
near-deer proceeded
·
tatra
antare hiraṇyakena āgatya
mantharasya bandhanam chinnam
/
there meanwhile
by-Hiraṅyaka
having-approached,
of-Manthara tie cut
·
sa:
kūrma: satvaram jalāśayam praviveśa /
that tortoise
with-haste water-reservoir entered
·
sa:
mṛga āsannam tam
vyādham vilokya utthāya palāyita: /
the deer
near the hunter
having-perceived,
having-risen escaped
·
pratyāvṛtya lubdhaka:
yāvat tarutalam āyāti
having-returned hunter
while tree-foot approaches
tāvat kūrmam
apaśyan acintayat /
then tortoise
not-seeing reflected
·
ucitam
eva etat mama
asamīkṣyakāriṇa:
/
proper only
this for-me not-circumspectly-acting
·
tata:
asau
svakarma-vaśān
nirātha: kaṭakam praviṣṭa: /
thence he
through-his-own-action disappointed camp
entered
·
mantharādaya: ca
sarve tyaktāpada: svasthānam gatvā
Mantharāda and
all freed-from-misfortune to-their-place having-gone
yathāmukham āsyitā: //
happily remained