29

 

·      asti   brahmāraṇye   karpūratilaka:   nāma   hastī  /

   there-is    in-brahma-forest   Karpuratilaka       elephant

 

·      tam   avalokya    sarve   śṛgālā:  cintayanti   sma  /

         him    having-seen   all   jackals   thought

 

·      yadi   ayam   kenāpi   upāyena    mriyate  

           if   this        by-some-stratagem    dies

       tadā   asmākam   etat   dehena   māsa-catuṭayasya    bojanam    bhaviyati  /

          then   of-us       this    by-body       of-4-months             food           will-be

 

·      tatra   ekena    vṛddhaśṛgālena    pratijñātam  /

          there        by-an-old-jackal       promised

 

·      mayā    buddhi-prabhāvāt      asya    maraṇam    sādhayitavyam

          by-me    from-intellect-superiority    of-him    death     to-be-accomplished

 

·      anantaram   sa:   vaṅcaka:   Karpūratilaka-samīpam   gatvā

           afterwards    that   cheat    Karpūratilaka-near      having-gone

        ṭāmgapātam   praṇamya   uvāca

            8-limbs-prostration   having-saluted     said

 

·      deva    dṛṭi-prasādam    kuru  /    hastī   brūte   /   ka:   tvam   kuta:   namāyāta  /

        sire,   look-favour    make           elephant   says      who   you,   whence   approached ?

 

·      sa:   avadat  /   jambuka:   aham   sarvai:    vanavāsibhi:  paśubhi:   

        he   said          jackal            i        by-all-forest-inhabiting-animals

    malitvā    bhavatsakāśam    prasthāpita:  /

           having-met     to-your-presence    dispatched

 

·      yad   vinā   rājñāavasthātum    na   yuktam     tad    atra   aṭavīrājye   

         without  which     king-to-remain   not  proper     that    here    in-forest-sovereignty

     abhiektum   bhavān    sarva-svāmi-guṇopeta:    nirūpita:  /

          to-be-inaugurated     you     all-lord’s-virtues-endowed      selected

 

·      tad    yathā    lagnavelām   na   vicalati  

     that     therefore     lucky-moment    not    passes-away

    tathā   kṛtvā    satvaram   ganyatām   devena 

            so    having-done    with-haste    may-be-approached   by-your-highness

 

·      tata:   asau    rājyalobhākṛṭa:    karpūratilaka:  

          thence   sovereignty-desire-attracted   Karpūratilaka  

       śṛgāladarśitavatrmanā    dhāvan    mahāpaṅke    nimagna:  /

           on-jackal’s-way          running    in-great-mire    immersed

 

·      tata:   tena     hastina   uktam  /

          thence    by-that    elephant    said

·      sakhe   śṛgāla    kim   adhunā    vidheyam  /    pamke    nipatita:   aham  /

         friend  jackal   what   now     to-be-done  ?    in-mud      fallen          i

 

·      parāvṛtya   pasya  /    śṛgālena   vihasya   uktam  /

          having-tuened-back   look,    by-jackal  having-smiled    said

 

·      deva   mama   pucchakāvalambanam   kṛtvā   uttiṭha  /

         sire,   of-me    tail-holding           having-done    rise

 

·      yat   madvidhasya   vacasi  tvayā   pratyaya: 

            because    of-me-like    in-word    by-you    confidence  

        kṛta:   tat   anubhūyatām    aśaraṇam   du:kham  /

            done     that  may-be-suffered   helpless   pain

 

·      tad    dhita-vacanam   avadhīrya    mahatā    bhayena    vimugdha   iva

          that   friend’s-word  not    regarding     with-great-fear    perplexed      as-it-were

      tam    jalāśayam   utsṛjya   pracalita:  /

               that    water-reservoir    having-left

 

·      manthara:   calita:   /   te  api   hiraṇyakādaya:    snehāt    aniṭam

         Manthara   went     they   also   Hiraṅyaka,  etc.   from-affecction    unwished

        śamkamānā:    mantharam   anugacchanti  /

            apprehending   Manthara   follow

 

·      prāpya   tam   grahītvā   utthāpya    dhanui   baddhvā

      having-caught    him   having-seized     to-bow   having-bound

 

     dhanya:   asmi   iti   abhidhāya   bhraman          kleśāt   kutpipāsākula:

        ‘how-fortunate  am i’                walking-about     fatigue-hunger-thirst-troubled 

 

     sva-gṛhābimukham   prayāta:   /

               own-home       headed

·      iti   bahu   vilapya   hiraṇyaka:   citrāngalaghupatanakau   āha  /

         thus   much  having-lamented       Hiraṅyaka   to-Chitrāṅga-Laghup   says

 

·      yāvat   ayam   vyādha:    vanāt   na   ni:sarati 

as-long-as   this   hunter   from-forest    no     goes-away

 tāvat   mantharam   mocayitum   yatna:   kriyatām  /

      so-long    Manthara   to-rescue    an-effort    may-be-made

 

·      tau    ūcatu:  /    satvaram   kāryam   ucyatām  /  

          they2    said    with-haste    what-to-be-done    may-be-told

 

·      hiraṇyaka:    brūte  /    citrāga:    lalasamīpam   gatvā   mṛtam   iva   atmānam

      Hiraṅyaka   says   Chitrāga   to-water-near  having-gone  dead-like   himself

       darśayatu    kāka:   ca   tasya   apari    sthitvā    cañcvā   kim api   vilikhatu  /

          may-show,   crow and     over-him   having-stood  with-beak  somewhat   may-peck

 

·      nūnam   anena   lubdhakena   tatra   kacchapam  

           now    by-that-hunter    there     tortoise

     parityajya    mṛgamānsārthinā    satvaram    gantavyam  /

         having-left    for-deer’s-flesh-desirous    with-haste    will-be-gone

 

·      tata:   aham    mantharasya    bamdhanam    chetsyāmi    sannihite

          thence   i   of-Manthara   tie    i-shall-cut    having-approached

       lubdhake    bhavadbhyām    palāyitavyam

          hunter     by-you      to-be-fled

 

·      citrāṅga-laghupatanakābhyām    śīghram   gatvā    tathā   anuṭhite   sati

          by-Chitrāṅga-Laghupatanaka    quickly   having-gone,   thus   accomplished   being

         sa:   vyādha:    śrānta:    pānīyam    pītvā  

            the   hunter,   tired,   water   having-drunk

        taro:    adhastāt    upaviṭa:   tathā   vidham    mṛgam   apaśyat  /

            of-tree   under   seated         in-such-a-condition    deer   saw

 

·      tata:    kartarikām    ādāya    prahṛṭamanā    mṛgāmtikam   calita:  /

          thence   knife    having-taken    with-redoicing-mind   near-deer   proceeded

 

·      tatra  antare    hiraṇyakena   āgatya   mantharasya    bandhanam   chinnam  /

          there   meanwhile   by-Hiraṅyaka   having-approached,  of-Manthara   tie   cut

 

·      sa:    kūrma:    satvaram    jalāśayam    praviveśa   /

          that    tortoise   with-haste    water-reservoir    entered

 

·      sa:    mṛga    āsannam   tam   vyādham    vilokya    utthāya   palāyita:  /

            the   deer    near        the  hunter    having-perceived,   having-risen   escaped

 

·      pratyāvṛtya   lubdhaka:    yāvat   tarutalam   āyāti 

       having-returned   hunter   while    tree-foot    approaches

   tāvat   kūrmam   apaśyan   acintayat  /

            then    tortoise    not-seeing    reflected

 

·      ucitam   eva   etat   mama   asamīkyakāriṇa:  /

          proper   only   this   for-me     not-circumspectly-acting

 

·      tata:    asau   svakarma-vaśān   nirātha:    kaṭakam   praviṭa:  /

         thence    he     through-his-own-action   disappointed    camp   entered

 

·      mantharādaya:   ca   sarve    tyaktāpada:    svasthānam   gatvā

         Mantharāda    and     all    freed-from-misfortune   to-their-place   having-gone

         yathāmukham   āsyitā:  // 

             happily    remained